Jan Willem Immerzeel, directeur Verkeer van de Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH) heet alle aanwezigen van harte welkom. “Vanmiddag praten we over verkeersveiligheid en specifiek over de verkeersveiligheid van jongeren. Vanuit mijn functie maar zeker ook als vader van twee opgroeiende kinderen is dat een onderwerp dat mij nauw aan het hart ligt. Het gaat niet goed met de verkeersveiligheid, de cijfers liegen er niet om. Dus laten wij met zijn allen onze verantwoordelijkheid nemen en aan de slag gaan. Vanuit het ROV Zuid-Holland zijn er genoeg materialen die aanspreken. Dat heb ik ervaren toen ik een verkeersles gaf op de school van mijn dochter. Samen maken we een punt van nul!”
Annette ter Kuile, manager Domein Bereikbaarheid bij de Provincie Zuid-Holland, verwoordt het als volgt: “Als provincie en MRDH werken we samen op het gebied van verkeersveiligheid en dat is ook noodzakelijk. Als je de cijfers ziet zijn er vooral heel veel vragen: Wat kan handhaving betekenen? Hoe zit het met de inrichting van de weg? Hoe kan je het gedrag van weggebruikers beïnvloeden. Samen moeten we aan de slag, daarom is het ook goed dat jullie als ambassadeurs aanwezig zijn. Betrek ook anderen bij dit werk. Want alleen met elkaar zorgen we dat het op de weg veiliger wordt en er minder slachtoffers te betreuren zijn.”
De feiten in beeld
Astrid Homan, programmamanager, meldt dat het ROV Zuid-Holland een programma voor jonge bestuurders heeft gelanceerd: #Impact, veilig verkeer begint bij jou. Ze neemt ons mee in de cijfers.
Totaalbeeld verkeersslachtoffers: in de categorie 12 – 24 jaar valt 29% van de slachtoffers. Jonge bestuurders (16 – 24 jaar) maken 11,3% van de inwoners uit, maar zijn 25% van het aantal slachtoffers.
- ieder jaar bijna 2.000 slachtoffers
- iedere week: 37
- iedere dag zijn 5 jongeren in Zuid-Holland slachtoffer van een verkeersongeval
- bijna maandelijks 1 dodelijk slachtoffer (volgens de registraties).
Totaalbeeld alle leeftijden: uitschieters zijn fiets en brommer naast auto.
Jongeren op de brommer zijn het meest risicovol
Het aantal ongevallen loopt fors op: van 429 in 2019 tot 856 in 2022.
- allerhoogste risico (circa 50%)
- ongevallen vooral in de middagen
- vooral op donderdagen en vrijdagen
- 1 op de 5 zonder rijbewijs
- meer mannen dan vrouwen.
Wat te doen?
- Jongeren benaderen waar ze zich bevinden
- Op een manier die hen aanspreekt
- Door ‘peers’ en andere naasten
- Met emotie
- Doordacht en beproefd
- Integraal
- Multimediaal
- Samenhangend.
Vraag van een van de ambassadeurs: Weten we hoe het komt dat er zoveel slachtoffers zijn?
Het is een complexe mix van factoren. Sowieso is het puberbrein onvoldoende ontwikkeld om het gevaar in te zien. Ze hebben een andere risicobeleving. Dat brengt met zich mee dat er te hard wordt gereden, met opgevoerde brommers, met alcohol op, met drugs, etc. Daarnaast speelt mee dat er te veel afleiding is in het verkeer: van de telefoon, muziek, maar ook van de jongeren zelf die met elkaar onderweg zijn.
Vraag: Hoe zit het met handhaving?
Verkeer is niet de hoogste prioriteit bij de politie, maar er is zeker wel handhaving. Er komen bijvoorbeeld meer flexibele flitspalen. Die kun je als gemeente ook nog aanvragen. Het is goed als ook in de politiek en in de driehoek bij het veiligheidsoverleg het onderwerp vast op de agenda komt. We moeten zorgen dat de beleefde pakkans groter wordt.
Ronde tafel gesprekken
Er worden drie groepen geformeerd die met elkaar verder discussiëren over het onderwerp Naar een verkeersveilige generatie.
Ronde tafel onder leiding van Astrid Homan.
Wat is jullie eerste reflectie op de cijfers?
Herkenbaar! Stoere jongeren op de scooters die denken dat ze 7 levens hebben.
Ouders onderschatten vaak de invloed die ze op hun puberkinderen hebben. Ze luisteren lang niet altijd, maar dat betekent niet dat je er niets over moet zeggen. En: als er een schadeclaim komt voor bijvoorbeeld op de scooter rijden zonder rijbewijs dan ben je als ouder aansprakelijk. Veel ouders zijn zich daar niet van bewust.
Het zou goed zijn als scholen veel aandacht geven aan verkeerseducatie. Toch krijg je nog wel eens de reactie terug: dat is een taak voor de gemeente. Er ligt als school al veel op ons bordje. Tip van een van een collega-ambassadeur: Tussen de Paasvakantie en de Pinkstervakantie maken ze het programma voor het volgend schooljaar. Als je dan als wethouder langskomt, krijg je gehoor. Dan is het onderwerp van verkeerseducatie er nog in te passen.
Vraag: Met welk motief en wanneer treden de ongevallen op?
Er is veel data en we zien verschillende oorzaken. Voorbeeld: het halen van het autorijbewijs kan al op jongere leeftijd. Met het autorijbewijs krijgen ze ook het brommerrijbewijs. Dat betekent dat veel jongeren hun brommerrijbewijs niet meer halen en wachten op het autorijbewijs. Maar vervolgens rijden ze dan wel zonder scholing op een brommer.
We proberen aan verschillende interventies een boodschap te hangen. Het ROV Zuid-Holland heeft meerdere interventies beschikbaar.
Bekend is dat bezorgscooters vaker betrokken zijn bij ongevallen. Samen met bijvoorbeeld gemeente Sliedrecht is nemen we deel aan het programma Bezorg Veilig! Einde van het jaar leveren we de lessons learned op.
Ook het inzetten van een simulator werkt. Vaak hoor je van jongeren dat als ze eenmaal autorijden dat ze dan schrikken van fietsers die met zijn drieën naast elkaar fietsen. Door én kennis te krijgen én het te ervaren/beleven blijft de boodschap beter hangen. Een extra rijervaring helpt dan ook goed. Denk bijvoorbeeld aan de Drive Experience.
Met wie werken jullie nu samen op het gebied van verkeersveiligheid en/of met wie wil je dat gaan doen? En hoe zie je die samenwerking?
- Laten we in samenwerking met rijscholen en met de jongeren (want de rijscholen hebben de contacten) een pizza avond over verkeersveiligheid organiseren. Dan is het laagdrempelig en dat zijn de jongeren die we zoeken.
- Denk ook aan het jongerenwerk en jeugdwerk. Daar zitten ook de jongeren die regelmatig overmoedig zijn. De leus wordt ook al bedacht: “Niks is stommer dan op je bek met je brommer!”
- Sportverenigingen.
- Iedereen die zijn rijbewijs verlengt krijgt via de gemeente een boekje met verkeersregels.
- Laat in een campagne via socials weten dat hoe harder je rijdt, hoe groter de pakkans is. Omdat de politie weet waar te hard wordt gereden, gaan ze daar controleren.
- Ook met de aanbieders van deelmobiliteit kun je het gesprek aangaan. Felyx (van de deelscooters) laat alleen 18-jaar en ouder op de scooter toe. En op bepaalde tijdstippen moet je eerst een puzzeltje oplossen voordat je een
Nabranders
- Het is gedrag en dat blijft lastig.
- Hoe meer mensen met het onderwerp verkeersveiligheid aan de slag gaan hoe beter het is. Zet het overal op de agenda.
- Zoek de natuurlijke momenten om dit onderwerp met de doelgroep bespreekbaar te maken.
Ronde tafel onder leiding van Annette ter Kuile
Wat roept de inleiding op?
- Herkenbaar, en het is van alle tijden. Het lijkt soms ook kansloos er iets aan te veranderen.
- Jongeren hebben nog steeds behoefte om de beperkingen uit de coronatijd te compenseren.
- Snelheid is een serieus probleem: er komen steeds meer nieuwe voertuigen met hoge snelheden, vaak ook opgevoerd.
- Waar mogelijk zou je de verkeersstromen met verschillende snelheden moeten scheiden.
Ideeën voor actie:
- “Beleving” en aansluiten bij de belevingswereld van de jongeren is cruciaal.
- Het is belangrijk al jong te beginnen: kinderen moeten al veel praktijkervaring kunnen opdoen in het verkeer. Daar kan bij het opgroeien op worden voortgeborduurd.
- Een van de Waterschappen zet met name in op communicatie met de loonwerkers en hoveniers.
Vraag: Heeft het gesprek van jongeren met jonge verkeersslachtoffers zin?
Dit is precair, en het kijkt heel nauw. Het risico is erg groot, dat jongeren het bij zo’n confrontatie “buiten zichzelf plaatsen”, omdat de confrontatie te heftig is.
Op de menukaart van #Impact staan veel alternatieven, waarbij “beleving” centraal staat. Een voorbeeld is “Stand up for your ride”, waar persoonlijke ervaringen van deelnemers zelf het vertrekpunt zijn en aan de deelnemers veel handelingsperspectieven worden geboden hoe risico’s te voorkomen. Andere voorbeelden zijn simulatoren en games, waarbij je als scooterrijder, automobilist of fietser ervaart wat risico’s van bepaalde gedragingen zijn.
Aanvullende vragen/behoeften:
- Wat zijn de verschillen tussen binnen en buiten de bebouwde kom? Ligt de piek bij een van beide?
- BLIQ/viastat zijn onvoldoende bron om goede analyses te maken, er is behoefte aan meer gegevens.
- Volg de ontwikkelingen van toename van 30-straten en –zones nauwgezet: wat betekent dit voor het aantal ongevallen/slachtoffers?
Ronde tafel onder leiding van Jan Willem Immerzeel
Wat leeft er?
- Via scholen lukt het wel om kinderen tot een jaar of 12, soms 14 te bereiken. Bij 16-plus lukt dat niet.
- Sommige ouders stappen door drukte niet meer op fiets, maar brengen het kind naar school met de auto.
- Internationale studenten kennen de regels niet. Het lukt ze ook niet om in een ingewikkelde stad te fietsen, ook al denken ze dat het geen probleem is, want ze kunnen zelf wel fietsen.
Uitdagingen en mogelijke oplossingen:
- De samenwerking met vrijwilligers VVN kan veel opleveren, als je ze faciliteert. Ze helpen bij acties met lampjes, alcohol, Boa’s, etc. Ook waardering geven met etentje, etc. werkt.
- Bij gebrek aan politie voor handhaving: Boa’s werken ook al, als autoriteit.
- We hebben gekeken waar inwoners het onveilig vinden (stippen op kaart) en waar de ongevallen plaatsvinden (ook op kaart). Dan kan je het verschil in de stippen zien en je kan risicogestuurd werken. Zeer nuttig ter uitleg intern en extern.
- Voorbeeld: Na klacht blijkt het de buurman te zijn die hard door de straat gaat. Die spreek ik niet, mogelijk zelf aanspreken stimuleren. Of benut de VVN-vrijwilligers in hun wijk, zij wonen er al.
- Mooi voorbeeld: Rode en gele kaarten bij school uitdelen. Aan auto’s die fout parkeren.
- Door bezig te zijn met metropolitane fietsroutes is er meer gevoel voor verkeersveiligheid. Daar wordt nu ook iets omgelegd en wordt de verlichting aangepast.
- Boa’s moeten meer bevoegdheden krijgen, maar politie moet ze ook gebruiken. Houd vaker controles. In plaats van 1 x heel breed is periodiek en onverwachts beter.
- Je wilt met data werken, maar check het ook: Verdubbeling slachtoffers jongeren en senioren. Politie is gevraagd om meer informatie te geven over ‘aanrijdingen in de flank’. Dat bleek niet te kloppen, dit werd gewoon steeds als de 1ste oorzaak aangeklikt. Nu iets meer informatie: het probleem bleek te liggen in fietsen met sturen naast elkaar en brommer die erlangs of tussendoor gaat.
- Een 2-richting rotonde hebben we enkelvoudig gemaakt. Effect: halvering van het aantal ongelukken.
- Een te grote rotonde is te duur om te veranderen. Tip: Je kunt ook plantjes planten om de bocht in te perken.
- Snelheid en geluid probleem ‘s nachts, richting de stad. Geluidsklacht: snel optrekken en dubbele uitlaat. Geluidshandhaving is lastig. Inzet van geluidscamera’s kan wel.
- Innovatie: Halfverharde fietspaden als optie, in oosten van het land in gebruik. Betonblokken met gras. Daar kun je niet snel overheen. Zeker wielrenners moeten dan rustiger rijden.
- Focusgroep jongeren nodig. Waarom rijden ze zoals ze rijden? Wat is de echte reden? Laten we dit regionaal oppakken.
Afsluiting
Astrid Homan dankt alle aanwezigen voor hun actieve bijdrage. De feiten en cijfers worden in het verslag meegenomen.
Als ROV Zuid-Holland zijn wij daarbij natuurlijk beschikbaar voor ondersteuning.